+ 20%
ენგურზე გადმოსვლას ბევრი დაწერილი და დაუწერელი კანონი აქვს. ყოველ ჯერზე რაღაცნაირად ჩუმად და მდუმარედ ვუახლოვდები ხიდს. სულ მგონია, რომ ასეთი სიჩუმე მარტო აქ დგას. ბოლო ხანებია ამ გზას ორნი გავდივართ: ოთხი წლის მარიამი და მე - დედიკო აფხაზეთიდან. მარიამმა ლაპარაკზე უფრო ადრე ეს მდუმარება ისწავლა. ჩემსავით ჩუმი და დიდი ხდება, როცა სამხედროფორმიანებს დაინახავს შორიდან და მთელი ის დრო, სანამ მეორე ჩემს "მესთან" არ გადმოვალ, უხმოდ მომყვება. არ ტირის, არც ტიტინებს, არც ხელში აყვანას მთხოვს. მეკვრის და ჩემს ბრაზისა თუ შიშისგან გაოფლილ ხელს უფრო მაგრად ჰკიდებს თავის ნამცეცა თითებს. ამ დროს მხოლოდ საკუთარი გულისცემა და შვილის სუნთქვა მესმის.

მგონი, სულ ასეთი შიშის ხმა ისმის ხიდის ამ მხარეს. გზის გასწვრივ ტვირთაკიდებული ქალებიც, შრომისგან გადაღლილი, მზეზე გადახუნებული მოხუცებიც, დედას აკრული ბავშვებიც ასე ჩუმად, უხმოდ მიდიან. ცხენზე შებმული ეტლის ბორბლებიც კი ისე ჩუმად მიჭრიალებენ, თითქოს იციან აქაური წესები.

ბავშვობაც ასე ჩუმად, საწოლის ქვეშ, ჩაბნელებულ სახლში, ავტომატის ზუზუნში გავატარე. იმ ბავშვობის სიჩუმეს მხოლოდ ტყვიის წუილი, მეზობლის გოდების, ბებიის ქვითინის, ქარის მოტანილი რეზინის უხეში ჩექმის ხმა და მიტოვებული სახლის კარის ჭრიალი არღვევდა ხოლმე. სიჩუმე იმ მალედასრულებულ ბავშვობაში ვისწავლე. მაგრამ ის მოკუმული პირით ტირილი და უხმო ქვითინი მაინც სულ სხვაა, ამ ხიდის გაყინულ სიჩუმესთან შედარებით. იქ, იმ სიჩუმეში იცი, რომ სახლში ხარ. შენია ეზოც, სახლის უფერული კედლებიც, უბნის ევკალიპტიც და ბებერი თუთის ხეც. მერე რა, რომ მანამდე საწოლის ქვეშ დაემალე ტყვიას, ან შიშს გაექეცი სიმინდის ყანაში - მაინც შენია! შენი!.. აქ კი, გამყოფი ხაზის სიახლოვეს სხვა შიში გიპყრობს: ვაითუ უკან არ შემომიშვან?.. ვაითუ ისევ ჩაკეტონ და ვერ გადავიდე?.. ვაითუ, უბრალოდ, დამიმიზნოს ამ რკინის ჩექმიანმა, როგორც მაშინ...

ბოლო დროს ერთი სიზმარი დამჩემდა: შევდივარ ჩემს ძველ, პატარა სახლში და აფხაზეთის ზღვისფერთვალება მარიამს ვუახლოვდები, რომელიც მდუმარედ ზის და ფურცლებით თამაშობს. მივდივარ და იმ ქაღალდებში დახეულ საბუთს ვხედავ. ჰო, იმ საბუთს, რომელსაც ასე მდუმარედ დავყავარ ენგურის ხიდზე - ერთი სახლიდან მეორე სახლში. ტირილით ვიღებ ნაკუწებს და ვცდილობ, ფაზლივით ისევ ავაწყო... სიზმარშიც ჩუმად დავქვითინებ დახეულ ქაღალდს.

ცრემლიანი თვალებით ვიღვიძებ. ვეძებ ჩემს ბარათს, რომელიც თითქოს ამ სახლში ყველაზე ძვირფასი ნივთია და, ალბათ უკვე მეასედ, საგულდაგულოდ ვინახავ ძველი "დედაენის" წიგნში. შემდეგ ზევით, კარადაზე ვმალავ, ჩუმი ბავშვობის გაყვითლებული ფოტოს გვერდით, ზღვისთვალებამ რომ ვერ მიაგნოს. შემდეგ ისევ მძინარე შვილს ვეხუტები. თითქოს ბოდიშს ვუხდი ცუდი სიზმრის დაბრალებისთვის და ისევ ჩუმად ვტირი.

"დედა ეს რა საბუთია?" "ეს რად გვინდა?" - ყოველ ჯერზე მეკითხება ამღვრეული თვალებით, როცა ხედავს, როგორ სათუთად ვდებ უსახურ ქაღალდს ჯერ ცელოფანში, შემდეგ საფულეში და ბოლოს - ისევ ჩანთაში. "არაფერია, საბუთია." "აი, მამასთან რომ ჩავიდეთ, ის საბუთია. ხიდზე რომ გვატარებენ ხოლმე, ის დოკუმენტია და თუ დავკარგეთ, მამისთან ვეღარ წავალთ, ვერც სიმღერაზე მივალთ."

- "მამისთან ვერც აჩუ-აჩუს ვეღარ ვითამაშებ? აუ, ვეღარც სიმღერაზე მივალ?" - მეკითხება, კიდევ უფრო ემღვრევა ზღვიანი თვალები და ჩემი ჩანთისკენ აღარც იხედება.

ზღვისთვალება ამ ხიდს იქით სიჩუმესთან ბრძოლას სწავლობს. მისთვის ყოველი ხიდის გადმოსვლა მამასთან ახალი ჩახუტება, ახალი მზე და ახალი ხმამაღლა ნამღერია. მერე მოდის, მზის სხივიც თან მოაქვს გაცრეცილ კედლებში და „ნანას“, „სლაშარას“ უმღერის ევკალიპტს, თუთებს, წაქცეულ ღობეს, მაგრამ ჩურჩულით, ჩუმად, ღიღინით...

დღეს ის დღეა, როცა ჩუმად, მაგრამ სამ ხმაში ვმღერით ხიდის ბოლოში... შემდეგ ბანს ხიდის ერთ მხარეს ვტოვებთ და ისევ ჩვენ ორნი მივუყვებით დაღლილ და გამტვერილ გზას. მამისგან წამოღებული მზეც თითქოს იწრიტება გზის ბოლომდე და ისიც უხმოდ ეშვება ჩვენი სოფლის მხარეს, რათა დილით იქ დაგვხვდეს და მარტოდ არ ვიგრძნოთ თავი გაცრეცილ სიჩუმეში. ისევ შეთანხმებულებივით მივდივართ ტვირთისგან ხელდაგრძელებული ქალები, გადაღლილი მოხუცები, ცხენებსაც რომ ასწავლიან ჩუმ სიარულს. ბავშვებიც ძილმორეულები, მაგრამ სხივიანები მიუყვებიან სახლის გზას. ზღვისთვალება არც ახლა მთხოვს ხელში აყვანას, არც ტიტინებს და, თითქოს ნაადრევად გაზრდილი, რაღაცაზე ფიქრობს. ნაბიჯს აჩერებს და ჩემს შიშისა თუ ბრაზისგან გაოფლილ ხელზე თითუნებს მკიდებს.

- დღეს ხმამაღლა ვიმღერე და მგონი მამა ტიროდა... - ჩურჩულით ამბობს სათქმელს და აფხაზეთის ზღვიანი თვალები ემღვრევა. - დე, 20 პროცენტი ოკუპირებულიაო და ეს რას ნიშნავს? - და წუთით ხიდის წესებსაც არღვევს.

- იმ ხიდს იქით სახლს ნიშნავს, ჩვენს თუთის ხეს, ევკალიპტებს და მამიკოსთან ერთად ნამღერ "სლაშარას" ნიშნავს, დე! - აღარ ვჩურჩულებ და უკვე მის გაოფლილ თითებსაც ჩემს ხელში ვმალავ.

###

დღეს საქართველოს 20% ოკუპირებულია. ოკუპირებული გალის რაიონის მცხოვრებლებს ქართველები წარმოადგენენ. გალს დანარჩენ საქართველოსთან 900 მეტრიანი ხიდი აკავშირებს. ამ ეტაპზე ე.წ. საზღვრის გადმოკვეთა სპეციალური დოკუმენტის საშუალებითაა შესაძლებელი.

ბოლო წლებია გალელელები აქტიურად არიან ჩართულები სამოქალაქო, სამეწარმეო და საგანმანათლებლო საქმიანობაში. მიმდინარე წელს, დონორი ორგანიზაციების მიერ, ცენტრალური მთავრობის მხარდაჭერით უპრეცენდენტო შემთხევა დაფიქსირდა. წლის ბოლოდან რამდენიმე სოციალური საწარმო უკვე გალის ტერიტორიაზეც დაიწყებს ფუნქციონირებას და მეწარმეებს ადგილობრივი მოსახლეობის დასაქმების საშუალებაც მიეცემათ. ზევით მოყვანილი ისტორიის გმირი -"დედიკო აფხაზეთიდან" ერთ-ერთია, რომლმაც 2019 წელს მსგავსი დაფინანსება მიიღო. მალე მის საწარმოში აფხაზეთში მცხოვრები ქალებიც დასაქმდებიან და მათ მიერ შექმნილი პროდუქცია, ეტიკეტით: "დამზადებულია საქართველოში, გალში" სოხუმსა და თბილისში ერთდროულად გაიყიდება.